Het Parthenon en olijfolie

Iedereen, die ooit in de Griekse hoofdstad Athene is geweest, heeft zonder enige twijfel met bewondering naar de Akropolis opgekeken. Die Akropolis is een tafelberg die meer dan 150 meter oprijst vanuit een ooit vruchtbare vlakte. Tegenwoordig is die vlakte volgebouwd met de buitenwijken van het moderne Athene.

Zijn ligging heeft de berg ook zijn naam gegeven: het is een combinatie van twee woorden. De eerste is ἄκρος (ákros) en betekent '(pijl)punt', maar heeft ook de betekenissen van 'rand', 'einde', 'begin' en 'buitenste'. Denk aan de 'top van een berg'. Het tweede is pólis (πόλις), wat eerst 'versterkte nederzetting' en later 'stadsstaat' betekende. Zelfs ons woord 'politie' is daar nog van afkomstig.

Op de Akropolis staan de ruïnes van het Parthenon (Παρθενών). Het was ooit de tempel van en voor de Griekse godin Athena Parthenos ('de Maagd'), die de beschermgodin was van de stad Athene. De tempel vormt het hoogtepunt van de Atheense bouwkunst in de klassieke periode van de 5de eeuw vChr. De tempel stond ook symbool voor de hegemonie van Athene over de rest van de andere Griekse stadssteden, die soms niet al te vriendelijk ten opzichte van Athene waren.

Het woord parthenon is afgeleid van parthenṓn (παρθενών), wat 'vrouwenkamer' betekende. Dat woord is op zijn beurt geleend van parthénos (παρθένος), wat 'jonge vrouw' of 'maagd' betekende. De Grieken geloofden namelijk dat de godin Athene eeuwig maagd zou blijven. Dat geloof hebben de Christenen eeuwen later overgenomen bij de verklaring van de status van de 'maagd' Maria. Die eeuwige maagdelijkheid van Maria is een van de dogma's van de katholieke kerk, die stelt dat Maria, de moeder van Jezus, een maagd was ante partum, in partu, et post partum — voor, tijdens en na de geboorte van Christus.

Maar de olijfolie, die je hoort te gebruiken, is altijd extra virgine. Aangezien een virgin in het Engels een 'maagd' is gebruik je dus 'extra maagdelijke' olijfolie. Beter dan dat, zo dachten de oude Grieken, is er niet. Want ook die term komt uiteraard oorspronkelijk uit Griekenland, de bakermat van de Europese olijfolie.

In Griekenland noemt men die extra virgine olijfolie al millennia έξτρα παρθένο ελαιόλαδο ofwel 'éxtra parthéno elaiólado'.