Olijfolie en 'The Great Frost'

Misschien herinner je het nog wel van je geschiedenislessen: de kleine ijstijd. Dat was een periode van koude winters en koele zomers die begon rond 1430 en duurde tot ongeveer 1850. Gemiddeld lag de temperatuur in ons land zo'n 1 tot 2 graden lager dan tegenwoordig. Dit was de periode dat kanalen, rivieren en zelfs de toenmalige Zuiderzee langdurig dichtgevroren waren.

The Great Frost van 1708|1709
Maar het kon nog extremer, want de winter van 1708|1709 bleek zo koud te zijn dat hij nog steeds bekend staat als 'The Great Frost'. Stel je een lange winter voor met extreme kou, sneeuw en ijzel. In Nederland begon het eind december 1708 te vriezen en de temperatuur kwam pas eind maart 1709 weer boven het vriespunt.

Veerdiensten over de Zuiderzee werden met paard en wagen in plaats van van skûtsjes uitgevoerd en kunstschilders produceerden prachtige idyllische winterlandschappen.

De keerzijde was dat honderdduizenden Europeanen de winter en de daarop volgende hongersnood niet overleefden. Vogels vroren massaal dood, vee in de schuren stierf en loofbomen spleten gewoon open ('it was so cold the trunks of trees exploded with cracks as loud as the firing of musketry'). Tot aan het Mediterrane gebied vroren de wijngaarden en olijfgaarden collectief dood.

Alleen in Toscane (Italië) bleven een aantal olijfbomen gespaard en kon de productie van olijfolie behouden blijven, al was dat uiteraard op een veel lager niveau. Zo massaal was 'The Great Dying' dat de Italiaanse olijfolieproductie pas aan het eind van de 18de eeuw weer op peil was. Het duurde dus bijna een eeuw voordat de schade was hersteld.

De winter van 1929|1930
Maar toen kreeg de olijfolieproductie opnieuw een tegenslag te verwerken: de winter van 1929|1930 bleek een van de koudste van de 20ste eeuw met een langdurige strenge vorst in Italië. Zelfs de lagune van Venetië vroor dicht[1]. Na zoveel ontberingen besloten talloze Italianen uit wanhoop maar te emigreren, vooral naar de Verenigde Staten en Argentinië. Veel olijfboomgaarden raakten daardoor in verval en de producie van olijfolie liep (opnieuw) sterk terug.

[De bevroren lagune van Venetië in 1929]

Tegenwoordig is het beeld weer een stuk rooskleuriger en bovendien is de wereld verzot geraakt op extra vierge olijfolie. Mede doordat iedereen zich meer en meer bewust is van de noodzaak van een gezonder voedingspatroon, is men in toenemende mate het Mediterrane dieet gaan volgen. Een grotere vraag naar extra vierge olijfolie stimuleert eigenaren van olijfgaarden om steeds meer olijfbomen aan te planten.

De winter van de toekomst
Maar de les die we uit deze geschiedenis kunnen leren is dat één enkele strenge winter de olijfolie al een dodelijke slag kan toebrengen. Dat betekent óf geen olijfolie óf hele dure olijfolie. Zorg dus altijd dat je voldoende extra vierge olijfolie in je voorraadkast hebt staan.

[1] Camuffo et al: When the Lagoon was frozen over in Venice from A.D. 604 to 2012: evidence from written documentary sources, visual arts and instrumental readings in Journal of Mediterranean Geography - 2012. Zie hier.

Koop snel je Tunesische Terra Delyssa extra virgine olijfolie hier.